3. SAKONTZEN: Sistema Informatikoak

3.- TESTUEN SINTESIAK


SISTEMA INFORMATIKOAK

Informatikaren sarrera

Informatika hitza informazioa eta automatika kontzeptuen arteko loturatik dator.

Ordenagailua: Hasiera batean kalkulu matematikoak automatikoki egiteko sortu zen informazioa kudeatzeko tresna programagarria da.

Informatikaren bilakaera historikoa

1.go belaunaldia (1940-1952) – Huts balbulez osaturikoak

2.go belaunaldia (1952-1964) – Transistoreak erabili

3.go belaunaldia (1964-1971) – Zirkuitu integratuak erabili

4.go belaunaldia (1971-1981) – Oinarrizko elementuak mikroprozesadoreetan bildu eta periferikoak hobetu

5.go belaunaldia (1981-…) – Ordenagailu pertsonalaren sorrera

Ordenagailu pertsonaletako azken aldaketek bitartekari grafiko eta multimedia-sistemekin dute zerikusia, erabiltzaile eta ordenagailuaren arteko komunikazioa hobetuaz. Internetek ere aldaketa handia ekarri du.

Sistema informatikoa: softwarea eta hardwarea

Osagari fisikoak: Hardwarea

- Prozesadorea: Unitate aitmetiko-logikoa; Kontrol unitatea; Erlojua; S/I unitatea

- Memoria: Kanpoko biltegiratze-memoriak; Memoria nagusia

- Sarrera/Irteera unitateak (SI) eta Busak: Ordenagailuaren prozesadorea eta beste barruko osagaiak periferikoekin eta biltegiratze memoriekin komunikatzeko

- Periferikoak: Erabiltzailearen eta ordenagailuaren arteko bitartekariak dira, erabiltzaileak datuak edp programak sartu, atera, biltegiratu eta inprimitzeko.

Osagai logikoak: Softwarea

- Softwareak 3 informazio mota erabiltzen ditu: Datuak; Sistema eragileak; Aplikazioak

- 2 software mota: - Aplikazioetara zuzendutakoa (datu baseak, testu editoreak,...)

- Sistemaren softwarea (sistema eragileak, utilitateak,...)


SISTEMA ERAGILEA

Sistema eragileak sistema informatikoen hardware-gailuak kudeatzen ditu, alde batetik sistemaren ulermena eta erabilpena errAztuaz eta beste aldetik konputagailuaren funtzionamendu egokia ziurtatuaz.

Funtzioa

Sistema eragilearen funtzio nagusia konputazio sistema osatuko duten Aplikazio programen, hardwarearen, erabiltzaileen eta sistema eragilea beraren arteko komunikazioa bermatzea da, bera izango baita konputazioa sistemako baliabideen kudeatzailea.

Funtzioen artean aipa genitzake programak kudeatu eta exekutatzea, periferikoak kudeatzea, erabiltzaileak kudeatzea, prozesuak kudeatzea, sistema eta aplikazio-akatsak kudeatzea eta segurtasuna kudeatzea.

Osagaiak

Oinarrizko 3 osagaiak: Nukleoak (kermela), Zerbitzuak, Komando itzultzaileak (shella)

Sistema eragileen belaunaldiak

1.go belaunaldia (1945-1955) – Huts balbulez osaturikoak

2.go belaunaldia (1955-1965) – Transistoreak erabili

3.go belaunaldia (1965-1980) – Zirkuitu integratuek transistoreak ordezkatu

4.go belaunaldia (1980-...) – Ordenagailu pertsonalen garaia

Sistema eragileen bilakaera

- Zatikako prozesaketa: Komando edo programa multzoak era jarraituan bata besteraen atzetik exekutatzeko diseinatua.

Ondoren askotariko programazioak sortu ziren, non, programa bat S/I prozesu baten zain dagoen bitartean, beste programa bat exekutatzea bermatzen den.

- Denbora banatuko sistemak: Erabiltzaile ezberdinek sistema informatiko bera aldi berean erabiltzeko aukera ematen dute.

- Denbora errealeko sistemak: Eragiketa bat-batean prozesatu eta emaitza eskaera tekleatu bezain azkar lortzen da. (erabiltzaile bakarreko sistemekin lotuak daude)

- Sistema pertsonalak: Erabiltzaile bakarrekoak eta ataza bakarrekoak ziren lehenengo sistema eragileak.

- Sare sistemak: Konputagailu ezberdinen informazioa eta baliabideak elkarbanatzeko. (konputagailu bakoitzak sist. Eragile propioa du)

- Sistema banatuak: Hauek erabiliz, lan eta prozesuak konputagailu ezberdinen prozesadoreen artean banatuko dira.

Sistema eragileen sailkapena

- Erabiltzaile kopuruaren arabera: Erabiltzaile bakarrekoak eta Erabiltzaile askokoak (hainbat erabiltzailek konputagailuan baliabideak “batera” erabiltzen dituztenean)

- Ataza eta prozesu kopuruaren arabera: Ataza bakarrekoak (sistemaren baliabideak exekutatzen den programa bakarrarentzat direnean), Ataza askokoak eta Ataza asko eta denbora partekatuko sistema eragileak.

- Prozesadore kopuruaren arabera: Prozesadore bakarrekoak eta Prozesadore askokoak.


Bestalde, sistema eragileek azken urteetan izan duten bilakaeraren inguruan esan genezake bi sistema eragile mota garatu direla: Software librea eta Software ez librea.

Sistema eragile jabedunak diogunean software ez libreaz ari gara. Ordaindu egin behar dá eta barruko kodea ezin da ezagutu. Ezagunenak Microsoft enpresarenak dira. Sistema eragile librea diogunean software libreaz ari gara eta kasu honetan barruko kodea librea da eta edozeinek aurretik egindakoa bere beharren arabera garatzen jarraitu dezake, hasieratik hasi gabetanik. Ezagunena GNU/LINUX bezala ezagutzen dena da.

Sistema eragileak hiru familia nagusitan banatu genitzake:

• UNIX eta GNU/LINUX



• MICROSOFT



• IBM (MVS, OS/2)